Odmrożenia kończyn to uszkodzenia skóry i tkanek wywołane długotrwałym działaniem zimna, które mogą pozostawić trwałe następstwa, a w ciężkich przypadkach prowadzić nawet do amputacji. Im szybciej prawidłowo zareagujesz, tym większa szansa na pełne wygojenie bez powikłań.

Czym są odmrożenia?

Odmrożenia powstają, gdy niska temperatura (często w połączeniu z wiatrem i wilgocią) doprowadza do znacznego zwężenia naczyń krwionośnych, upośledzenia krążenia i uszkodzenia tkanek. Najczęściej dotyczą palców dłoni i stóp, małżowin usznych oraz nosa, ale mogą pojawić się na każdej odsłoniętej lub słabo zabezpieczonej części ciała.​

Stopnie odmrożeń – jak je rozpoznać?

• I stopień: skóra jest blada lub sinoczerwona, pojawia się mrowienie, drętwienie, ból i niewielki obrzęk; po ogrzaniu zwykle goi się bez śladu.​

• II stopień: pojawia się wyraźny obrzęk, pęcherze wypełnione surowiczym płynem oraz silniejszy ból; mogą utrzymywać się zaburzenia czucia i nadwrażliwość na zimno.​

• III–IV stopień: tworzą się pęcherze z krwistą treścią, głęboka martwica obejmująca skórę, czasem mięśnie, ścięgna i kości, co często wymaga leczenia szpitalnego i zabiegów chirurgicznych.​

Pierwsza pomoc przy odmrożeniu kończyn

Najważniejsze jest szybkie przerwanie działania zimna: przenieś poszkodowanego do ciepłego pomieszczenia, zdejmij mokre i uciskające ubrania, obuwie oraz biżuterię z palców. Odmrożoną kończynę ogrzewaj stopniowo – np. w letniej wodzie, powoli zwiększając temperaturę do około 36–38°C, nigdy nie używaj bardzo gorącej wody ani suchych źródeł ciepła (kaloryfer, ogień, suszarka).​

Czego absolutnie NIE robić?

Przy odmrożeniach nie wolno nacierać skóry śniegiem, intensywnie jej pocierać, stosować gorących kompresów ani nawiewu gorącego powietrza, bo może to dodatkowo uszkodzić tkanki. Nie zaleca się podawania alkoholu, który nasila utratę ciepła i zaburza reakcje organizmu; przeciwwskazane jest także przebijanie pęcherzy – należy je zabezpieczyć jałowym opatrunkiem i skonsultować z lekarzem.​

Kiedy konieczna jest pilna wizyta u lekarza?

Do lekarza trzeba zgłosić się jak najszybciej, jeśli odmrożenie jest rozległe, bardzo bolesne, po ogrzaniu brak jest czucia albo pojawiają się ciemne, sine lub czarne zmiany sugerujące martwicę. Bezwzględnej konsultacji wymagają także odmrożenia u dzieci, osób starszych, diabetyków oraz chorych z zaburzeniami krążenia, ponieważ u nich ryzyko powikłań i trudno gojących się ran jest znacznie większe.​

Leczenie i pielęgnacja odmrożonych kończyn

Lekkie odmrożenia I stopnia zwykle ustępują po kilku dniach prawidłowego ogrzewania i pielęgnacji skóry, która może wymagać natłuszczania i ochrony przed dalszym podrażnieniem. W odmrożeniach II stopnia stosuje się miejscowo preparaty przyspieszające gojenie oraz jałowe opatrunki, a w głębszych uszkodzeniach (III–IV stopień) konieczne jest leczenie szpitalne, często z zastosowaniem leków przeciwzakrzepowych, przeciwbólowych i zabiegów chirurgicznych.​​

Jak zapobiegać odmrożeniom kończyn?

Profilaktyka opiera się na odpowiednim ubiorze warstwowym, ciepłych, suchych rękawicach i skarpetach, nieprzemakalnym obuwiu oraz ochronie twarzy przed wiatrem i wilgocią. Należy ograniczać czas przebywania na silnym mrozie, unikać alkoholu i palenia (nikotyna dodatkowo zwęża naczynia), a przy pierwszych objawach drętwienia lub utraty czucia natychmiast przerwać ekspozycję na zimno i ogrzać kończyny.​

Jeśli podejrzewasz odmrożenie lub rana na kończynie goi się długo i jest bolesna, wskazana jest konsultacja dermatologiczna – lekarz oceni głębokość uszkodzenia i dobierze odpowiednie leczenie miejscowe oraz kontrolne wizyty.